Remora

Το Ρεμόρα

Remora στα Λατινικά σημαίνει ‘καθυστέρηση’ ή ‘παρεμπόδιση’. Η στενή αυτή έννοια της λέξης εφαρμόστηκε μεταφορικώς στις εχενηίδες, μια τάξη μυζητικών ιχθύων που υποτίθεται πως είχαν τη δύναμη να κολλάνε πάνω σ’ένα καράβι και να το ανακόπτουν. Το Ρεμόρα είναι ένα ψάρι με σταχτί χρώμα – στην κορυφή του κεφαλιού του έχει μια χόνδρινη κοτύλη με την οποία δημιουργεί ένα κενό αέρος που του επιτρέπει να προσκολλάται σε άλλα πλάσματα του βυθού. Να πώς εξυμνεί τις ικανότητές του ο Πλίνιος (Θ’,25): Υπάρχει ένα αρκετά μικρό ψάρι που ζει συνήθως στις πέτρες και λέγεται εχενηίς – λένε πως κάνει τα πλοία να πηγαίνουν πιο αργά κολλώντας στην καρίνα τους, απ’όπου πήρε και το όνομά του – γι’αυτό και το χρησιμοποιούν για ερωτικά φίλτρα και σε δίκες, διαβολές που αντισταθμίζονται μόνο με την αξιέπαινη ιδιότητά του να σταματάει τα νερά στη μήτρα της γκαστρωμένης γυναίκας και να κρατάει το βρέφος μέχρι την ώρα που είναι να γεννηθεί. Δεν περιλαμβάνεται ωστόσο στα κείμενα περί διατροφής. Μερικοί θεωρούν ότι έχει πόδια, αλλά ο Αριστοτέλης το αρνείται, προσθέτοντας ότι τα άκρα του μοιάζουν με πτερύγια.  (Και ο Πλίνιος συνεχίζει περιγράφοντας τον μύρηκα, ένα είδος κοκκινόψαρου για το οποίο επίσης έλεγαν πως μπορούσε ν’ακινητοποιήσει καράβια που έπλεαν ολοταχώς:’…έχει μήκος γύρω στο ένα πόδι, πάχος πέντε δάχτυλα, και σταματάει τα πλοία, και επιπλέον […] αν το διατηρήσεις σε άλμη, έχει τη δύναμη να ανασύρει τον χρυσό που έχει πέσει στα πιο βαθιά πηγάδια αν το πλησιάσεις σε αυτά’.) Είναι εκπληκτικό πώς το Ρεμόρα, από την αρχική ιδέα ότι μπορεί και καθυστερεί τα πλοία, κατέληξε να συσχετίζεται με καθυστερήσεις εκδικάσεων και αργότερα με καθυστερημένους τοκετούς. Σε κάποιο άλλο σημείο ο Πλίνιος λέει ότι ένα Ρεμόρα αποφάσισε τη μοίρα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στη ναυμαχία του Ακτίου, αναχαιτίζοντας τη γαλέρα με την οποία ο Μάρκος Αντώνιος επιθεωρούσε τον στόλο του, και ότι ένα άλλο Ρεμόρα σταμάτησε το πλοίο του Καλιγούλα, παρά τις προσπάθειες τετρακοσίων κωπηλατών. ‘Οι αέρηδες φυσάνε και οι θύελες λυσσομανούν’, αναφωνεί ο Πλίνιος, ‘αλλά το Ρεμόρα κατανικάει τη μανία τους και κρατάει τα πλοία ακίνητα, καταφέρνοντας αυτό που οι πιο βαριές άγκυρες και τα πιο χοντρά παλαμάρια δεν μπορούν’. ‘Δεν υπερισχύει πάντα η πιο ισχυρή δύναμη. Ένα μικρό Ρεμόρα ανχαιτίζει ολόκληρο πλοίο’ επαναλαμβάνει ο έξοχος Ισπανός συγγραφές Διέγο δε Σααβέδρα Φαχάρδο στο έργο του Πολιτικά εμβλήματα (1640).